KONSEPSI MAQASID SYARI’AH DALAM TAFSIR AL-TAHRIR WA’L-TANWIR KARYA MUHAMMAD AL-TAHIR IBN ‘ASHUR
Keywords:
Ibn ‘Ashur, maqasid syariah, Tafsir al-tahrir wa al-tanwir, maslahahAbstract
Abstrak: Kertas ini menyingkapkan sejauh mana elemen dan skop maqasid al-syariah (tujuan tertinggi syariah) diterapkan dalam Tafsir al-Tahrir wa al-Tanwir oleh Muhammad al-Tahir ibn ‘Ashur (1879-1973), seorang ulama dan pentafsir al-Qur’an asal Tunisia. Ia mengkaji hubungan tafsirannya dengan ayat yang menekankan dimensi maqasid dan maslahah yang luas. Metode kajian adalah bersifat kualitatif berlandaskan teknik taakulan dan analitik. Temuan kajian mendapati kitab Tafsir al-Tahrir wa al-Tanwir ini dirangka berlandaskan pada kaedah maqasid al-syariah yang terkesan dengan ideologi dan falsafah hukum dan pandangan mazhabnya yang rasional. Perumusan hukumnya menepati prinsip dan garis asas maqasid yang dirujuk daripada keterangan al-Quran, hadith, maqasid al-Qur’an, akal dan qiyas. Karyanya memberi pengaruh yang luas kepada kemajuan intelektual dan perkembangan ijtihad dan tafsir berdimensi maqasid serta kesedaran tentang semangat hukum dan kefahaman Islam yang dinamik di abad moden
References
Al-Alwani, Taha Jabir Fayyad. Ijtihad. London & Herndon, VA: IIIT, 1993.
Afrizal Nur, Mukhlis Lubis, Hamdi Ishak, ‘Sumbangan Tafsir al-Tahrir wa al-Tanwir Ibn ‘Ashur dan Relasinya dengan Tafsir al-Mishbah M. Quraysh Shihab’, Jurnal al-Turath, 2.2 (2017), 67–79.
‘Allal al-Fasi. Maqasid al-Shari‘a al-Islamiyya wa Makarimuha, ed. ke-5. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami, 1993.
Al-Raysuni, Ahmad. Nazariyyat al-Maqasid ‘inda al-Imam al-Shatibi. Rabat: Matba‘ah al-Najah al-Jadidah, 1991.
Al-Raysuni, Ahmad. Imam al-Shatibi’s Theory of the Higher Objectives and Intents of Islamic Law. Nancy Roberts (terj.). London & Washington: IIIT, 2013.
Al-Shatibi, Abu Ishaq Ibrahim. Al-Muwafaqat fi Usul al-Shari‘ah. ‘Abdullah Darraz (pytg.). Mesir: Dar al-Hadith, 2006.
Basheer M. Nafi, ‘Tahir ibn ‘Ashur: The Career and Thought of a Modern Reformist ‘alim, with Special Reference to His Work of tafsir’, Journal of Qur’anic Studies, 7.1 (2005).
Brown, Jonathan A.C. Misquoting Muhammad (s): The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet’s Legacy. UK: Oneworld Publications, 2014.
Ibn Ashur, Mohammad Tahir. Tafsir al-Tahrir wa al-Tanwir. Vol. 1. Tunisia: al-Dar al-Tunisiyyah li al-Nashr, 1984.
Ibn Ashur, Mohammad Tahir. Maqasid al-Syari‘ah al-Islamiyyah, Muhammad Tahir al-Misawi (pytg.). Amman, Jordan: Dar al-Nafa’is, 2001.
Ibn Ashur, Mohammad al-Tahir. Ibn Ashur – Treatise on Maqasid al-Shariah. Tr. Mohamed el-Tahir el-Mesawi. London & Washington: IIIT
Ibn Ashur, Mohammad Tahir. Alaysa al-Subh bi Qarib, al-Ta‘lim al-Araby al-Islamy Dirasah Tarikhiyyah wa Ara’ Islahiyyah. Tunisia: Dar al-Salam li al-Tiba‘ah wa al-Tawzi‘ wa al-Nashr wa al-Tarjamah, 2006.
Ibn Ashur, Mohammad Tahir. Usul al-Nizam al-Ijtima‘i fi al-Islam. Tunisia: al-Shirkah al-Tunisiyyah li al-Tawzi‘, t.t.
Ika Nur Hasanah. “Mengenal Kitab at-Tahrir wat Tanwir, Ensiklopedi Tafsir karya Bin Asyur”, Nu online. https://islam.nu.or.id/tafsir/mengenal-kitab-at-tahrir-wat-tanwir-ensiklopedi-tafsir-karya-bin-asyur-14gcv, diakses 14 Maret 2022.
‘Izz al-Din, Said Kashnit al-Jaza’iri. Ummahat Maqasid al-Qur’an: Turuq Ma‘rifatiha wa Maqasiduha. Amman: Dar al-Majdalawi li al-Nashr wa al-Tawzi‘, 2011.
Jani Arni. “Tafsir al-Tahrir wa al-Tanwir Karya Muhammad al-Tahir ibn Asyur”, Jurnal Ushuluddin XVII, no. 1 (2011), 80-97.
Jasser Auda, Maqasid Syariah Sebagai Falsafah Perundangan Islam: Pendekatan Sistem. Tr. Muhammad Razak Idris. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya, 2023.
Khairul Anuar Mohamad. “Kehebatan Kaedah Tafsir al-Maqasidiy Ibn Asyur”. utusanmalaysia https://www.utusan.com.my/gaya/agama/2021/01/kehebatan-kaedah-tafsir-al-madasidiy-ibn-asyur/ diakses 5 Januari 2021.
Khairul Atfal. “Mengenal Tafsir at-Tahrir wa at-Tanwir karya Tahir ibn Ashur”. tafsiralquran.id https://tafsiralquran.id/mengenal-tafsir-at-tahrir-wa-at-tanwir-karya-%E1%B9%ADahir-ibn-ashur/ diakses 24 November 2023.
Lit Supriatin, Dudi Ismail, Neneng Nia Kurniasih, ‘Tanazzul sebagai Taklif: Tafsir Maqasidi atas Peran Adam sebagai Khalifah’, Al-Ibanah Jurnal Keislaman, Kemasyarakatan dan Pendidikan, 10.2 (2025), 149–156.
Marwan Bukhari A. Hamid. Citra Maqasid al-Shari‘ah: Dari Kelahiran hingga Kebangkitan. Kuala Lumpur: ABIM Press, 2021.
Mohamad Anang Firdaus. “Maqasid al-Qur’an sebagai Paradigma Pendidikan Islam (Konstruksi Pemikiran Islam Ibn ‘Ashur)”. PhD. diss., UIN Sunan Ampel Surabaya, 2020.
Mohamed el-Tahir el-Mesawi. “Human Nature and the Universality of the Shari‘ah: Fitrah and Maqasid al-Shari‘ah in the Works of Shah Wali Allah and Ibn ‘Ashur”. Al-Shajarah 24.2 (2009), 167-205.
Mohamed el-Tahir el-Mesawi, ed. Maqasid al-Shari‘ah: Explorations and Implications. Petaling Jaya: Islamic Book Trust, 2018.
Mohamed el-Tahir el-Mesawi. “Maqāsid al-Sharī‘ah: Meaning, Scope and Ramifications”. Al-Shajarah 25.2 (2020), 263-295.
Muhamad Anwar Aditya, Rofiqoh Nurul Ashfiya, M Yusril Mubarak, ‘The Ethics of Interpretation in Maqasidi Exegesis: An Exploration of the Framework in Ibn Asyur’s Muqaddimah’, Zad al-Mufassirin, 7.1 (2025), 100–122.
Rosli Mokhtar. Tadabbur Wahyu: Ringkasan dan Ulasan Kitab al-Tahrir wa al-Tanwir Karya Ibn ‘Asyur. Siddiq Fadzil (pengantar). Nilai: Ilham Books, 2019.
Siddiq Fadzil. Maqasid al-Shari‘ah dalam Ranah Demokrasi. Shah Alam: UNISEL Press, 2022.
Subhi Mahmassani. Falsafat al-Tashri‘ fi al-Islam: Muqaddima fi Dirasat al-Shari‘a al-Islamiyya ‘ala Daw’ Madhahibuha al-Mukhtalifa wa Daw’ al-Qawanin al-Haditha. Beirut: Dar al-‘Ilm lil-Malayin, 1961.
Syamsuri, ‘Kredibilitas Ibnu Mas‘ud dalam Tafsir al-Qur’an dan Kontribusinya terhadap Pengembangan Tafsir Maqasidi’, Pegon: The International Journal of Islam Nusantara Civilization, 14.1 (2025), 163–201.
Syaza Shukri, Meor Alif Meor Azalan. “The Application of Maqasid al-Shariah in Multicultural Malaysia: Developing Strong Institutions for Interethnic unity”, Contemporary Islam 17 (2023), 433-450.
Wijaya Aksin, Shofiyullah Muzammil, ‘Maqasidi Tafsir: Uncovering and Presenting Maqasid Ilahi-Qur’ani into Contemporary Context’, Al-
Jami‘ah: Journal of Islamic Studies, 59.2 (2021).
Yudha, Muhammad Aga, ‘Uncovering the Human and Divine Aspect of Ridha in the Qur’an through the Lens of Tafsir Tahrir wa Tanwir’, Jurnal Studi Ilmu-Ilmu al-Qur’an dan Hadis, 24.1 (2023), 119–136.
Zulkifli Mohamad al-Bakri. Maqasid Syariah Satu Pengenalan Umum. Nilai: Pustaka Cahaya Kasturi, 2014.
Zulkifli Mohamad al-Bakri (kata aluan). Minda Maqasid. Putrajaya: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, 2020.




